12

Aferoj, kiujn mi lernis pri pluramemo

verdamaro amrilatoj, pluramemo

Enhavaverto: seksismo, seksumado, manipulemo en amrilatoj.

Lastatempe mi iom pli profunde demandis min pri pluramemo, kaj pri tio mi volas rakonti al vi. Indas komenci menciante, kia estis la evoluo de mia sinteno pri tiu ĉi temo. Antaŭ iom da jaroj mi tute ne konis la fenomenon, kaj do ne povis havi apartan opinion; fakte mi unuafoje aŭdis pri ĝi dum mia unua E-renkontiĝo, kiam unu el la programeroj estis ĝuste diskutrondo pri pluramemo. Mi memoras ke mi preskaŭ hazarde eniris la ĉambron kie ĝi okazis, sen vere voli partopreni, sed la gvidanto invitis min aliĝi, kaj tiel mi sidis aŭskultante la aliajn diskuti. Ekde tiam la temo iĝis pli konata al mi, kaj kion mi ĉiam pensis kaj diris estis pli malpli: “Mi respektas tiujn, kiuj elektas pluramemon, mi ne vidas esencajn abomenaĵojn en ĝi, tamen ĝi ne estas afero por mi”. Mi verŝajne tiel sukcesis senti min sufiĉe mensmalfermita, kaj samtempe eviti pridiskuti mian sintenon kaj miajn opiniojn.

Mi certis ke pluramemo ne estas afero kiu rilatas al mi, ĉefe pro tio ke mi neniam deziris havi pli ol unu partneron samtempe. Kio ŝanĝiĝis estas ke nun mi kredas je la eblo (kaj eĉ je la indeco) “pensi plurameme”, eĉ se oni deziras vivi monogamie. Mi tuj klarigos tion. Ĉiuj homoj havas kutime plurajn, samtempajn, kaj diverspecajn rilatojn, spertojn, sentojn, kaj pensojn kun kaj pri aliaj homoj. Monogamia vidpunkto strebas kredi ke, kiam oni estas en amrilato, ĉiuj tiuj dividiĝas en du kategorioj, “permesitaj” kaj “malpermesitaj”. Kio eniras en la du kategoriojn estu normale interkonsentita ene de la paro, kaj la limo inter ili povas esti malsama, depende de ies ĵaluzeco: “Ĉu enordas babili pri siaj ekspartneroj?” “Kaj iri al restoracio sole kun ili?” “Ĉu oni rajtas spekti pornaĵojn?” “Kaj iri spekti striptizon?” “Ĉu maldecas lascive danci kun nekonato en diskejo?” “Ĉu eblas dediĉi multe da tempo al siaj amikoj?” “Ĉu ameme dorloti ilin?”, ktp. La grado de “toleremo” tiom varias, ke multaj eĉ pretas pardoni fojfojajn adultojn, kvazaŭ ili estus “esceptaj momentoj de malforto aŭ de krizo en sia amrilato”.

Ĉi tiu pensmaniero ĝenas min pro serio da kialoj:

– ĝi ofte implicas seksisman pensmanieron. Tiom ofte oni aŭdas tiajn asertojn, laŭ kiuj viro estas nature malpli fidela, malfacile rezistas al la tentoj, sed samtempe li estas pardoninda ĉar tiuj epizodoj havas nenian signifon por li, ktp. Aliflanke la virino estas nature fidela, malpli seksema, sed ŝia eventuala malfideleco signifas gravan krizon en la paro, ĉar tre verŝajne ŝi ne plu amas la partneron. Ankaŭ la diraĵoj pri trompitaj viroj kaj virinoj tute malsimilas. Virino kun malfidela edzo estas kompatindulino, viro kun malfidela edzino estas “ne vera viro”, kaj suferas pli gravan honton.

– ĝi ofte implicas strikte duumajn konceptojn de genro kaj seksumeco. Ekzemplo de tio estas ke por multaj viroj estus enorde se iliaj aliseksemaj partnerinoj dorlotus, kisus aŭ eĉ seksumus kun alia virino, dum ajna proksimeco ne estus permesata kun individuoj de la alia sekso. Ĉu vere estas tiom da malsimilo inter la du kazoj? Estas diversaj kialoj pro kiuj iu povas deziri fizikan proksimecon kun alia, kaj evidente seksumeco influas tion, sed mi ne kredas ke ĝi estas la nura konsiderinda faktoro.

– ofte okazis al mi ke mia rilato kun kelkaj bonaj amikoj tute ŝanĝiĝis en la momento kiam ili ekhavis koramikinon. Foje ili preskaŭ malaperis, pli ofte ni restis amikoj sed mi sentis ke mi ne plu rajtas konduti kun ili same, ke mi devus “fari paŝon malantaŭen”. Mi provas respekti tion, sed mi ĉiam sentas ke estas io maljusta en ĝi.

– kiam oni eniras monogamian rilaton, ofte ŝajnas ke oni estas devigataj pruvi al si mem kaj al la partnero ke la antaŭaj amrilatoj tute fermiĝis, ke oni ne plu pensas pri la eksuloj, dum laŭ mi preskaŭ neniam estas tiel. Ni daŭre havas sentojn (pozitivajn aŭ ne) pri niaj eksaj partneroj, kaj la apero de nova amrilato en nia vivo ne aŭtomate forigas ilin, krom se oni volas mensogi al si mem.

Pluramemo ŝajnas al mi pli honeste kaj egalece trakti tiujn ĉi punktojn, pri kiuj mi supozas povas esti konsento, eĉ se oni ne deziras havi pli ol unu partneron. Eblas diri ke estas spektro da ebloj inter pluramemo kaj “posedema rilato”. Certe ne ĉiu monogamia rilato estas tia, ke oni ne plu rajtas havi amikojn aŭ ke oni devas forigi siajn ekspartnerojn de la Facebook-amikaro, tamen pli malpli ĉiuj emas desegni limojn, tiel ke la paro estu iel “protektita” de la eksteraj minacoj. Eble la ĉefa malsimileco inter monogamia kaj pluramema paro estas ke en la dua oni vidas kiel naturaj ebloj aŭ oportunoj la okazojn kiuj por la unua estas minacoj. Do, se temas nur pri forigo de timo, ĉu tio ne estas en si mem bona afero?

Tamen mi ne verkis tiun ĉi artikolon por konvinki homojn ke pluramemo estas preferinda al monogamio: mi kredas ke al multaj homoj ne ĝenas doni al si mem iujn limojn, kaj ili povas feliĉe vivi siajn vivojn tiel. Sed tio estu ilia decido, ne de ties partneroj aŭ de la socio, laŭ kiu oni devus abomeni kaj kontraŭstari ĉion, kio iras for de la tradiciaj skemoj.  Mi volis nur montri ke la limo inter sana, neposedema monogamia rilato kaj pluramema rilato estas sufiĉe flua, kaj ke se oni ĉesas kompreni la aferon kiel “blanka aŭ nigra” tiam iĝas ege malpli facile prijuĝi je kiu punkto de la spektro ies vivstilo iĝas “nenormala”. Kaj jen, post tiom da pripensoj iu demando restas nesolvita: ĉu mi do iĝis pluramema?

 

 

Gejrajtaj kaj feminismaj movadoj, bonvolu revizii viajn antaŭsupozojn

Ariel Bonkorpa edukado

Ĉi tio estas traduko de origine angla artikolo. La origina artikolo havas multajn ligilojn ene de la teksto, kiujn mi ne transprenis ĉi tien ĉar ili ĉiuj estas anglalingvaj. Do se vi interesiĝas pri la ligitaj artikoloj, bonvolu kontroli la originan blogaĵon.

Enhavaverto: ambaŭseksemfobio, transmisogeneco.

Ni estas en sezono de GLAT-fiero, kaj frapis min la malharmonio, kiu ankoraŭ ekzistas tra diversaj GLAT-fieraj eventoj pri la A- kaj T-partoj de la GLAT-akronimo (Gej-, Lesb-, Ambaŭseksem-, Trans-).

Du amikoj miaj ĉeestis Eŭrop-Fieron (EuroPride) por partopreni forumon pri ambaŭseksemo. Ili raportis, ke montriĝis al ili la kutimaj stereotipoj, kiel ‘elektu unu genron’, kaj skeptiko pri la ekzisto de ambaŭseksemo. Alia amiko ĉeestis London-Fieran (Pride London) eventon, kie prelegantoj uzis la vortojn ‘samseksema’ kaj ‘gejofobio’ dum la tuta aranĝo, malgraŭ ke London-Fiero pretendas esti GLAT+a evento.

Aliaj amikoj ĉeestis London DykeMarch (marŝo por sinidentantaj virecaj lesboj), la semajnon antaŭ London-Fiero, kaj renkontis proteston de grupo de Trans-Ekskluzivaj Radikalaj Feministoj (TERFoj), kiuj kriis transfobiajn sakraĵojn al unu el la prelegantoj. La koncernata preleganto skribis pri tio aliloke (ligilo en la origina artikolo). Kvankam ni eble ja atingis sojlon de transgenra akceptiĝo – kaj komunikilaspektigoj certe draste pliboniĝis dum la lastaj jaroj – transeco restas forte kontestata afero en unuj feminismaj movadoj, kaj estas ankaŭ multe da skeptiko pri neduumaj genroj, nun kiam tiuj ricevas atenton de la komunikiloj.

Mi kredas, ke ĉi tiuj neakceptemoj pri ambaŭseksemo por gej-/GLAT+aj movadoj, kaj pri transajn kaj neduumaj genroj por feminismaj movadoj, radikas samloke. Konscii tion ebligas antaŭenmovi en maniero, kiu ne nur estos pli inkluziva por ambaŭseksemuloj kaj transuloj, sed ankaŭ pli bona por ĉiuj, se ni estos sufiĉe kuraĝaj por fari tion.

La radikoj de feminismaj kaj gejrajtaj movadoj
Parolante tre ĝenerale, feminismaj kaj gejrajtaj movadoj ekaperis similmaniere.

Por feminismo, la mondo, en kiu ĝi aperis, diris, ke estas iĉoj kaj inoj, kaj ke inoj estas malsuperaj al iĉoj. Feminismo tial komencis labori, por ke inoj traktiĝu egale al iĉoj.

Por gejrajtaj movadoj, la mondo, en kiu ĝi aperis, diris, ke estas aliseksemuloj kaj samseksemuloj, kaj ke samseksemuloj estas malsuperaj al aliseksemuloj. Gejrajtaj movadoj tial komencis labori, por ke samseksemuloj traktiĝu egale al aliseksemuloj.*

Problemas, ke kvankam fruaj feminismaj kaj gejrajtaj movadoj ĝuste defiis la duan parton de tio, kion la mondo ĉirkaŭ ili diris pri genro kaj seksumeco (tiun pri malsupereco), ili ĝenerale akceptis la unuan parton (ke ĉiuj povas dividiĝi je la duumo de iĉoj kaj inoj, samseksemuloj kaj aliseksemuloj). Ili ne ekkonsciis, ke la unua parto ankaŭ estas esenca parto de la patriarĥa kaj/aŭ aliseksemnormisma sistemoj, kiujn ili provis defii.

Kompreneble multaj feministoj kaj GLAT+-rajtaj movadoj depost tiam ekrimarkis – kaj korektis – ĉi tiun eraron (du ekzemploj estante pluraneca feminismo kaj kvira aktivismo). Tamen multaj ĉefstilaj feminismaj kaj GLA/T-rajtaj organizoj kaj kampanjistoj plutenas tiujn subkuŝantajn antaŭsupozojn pri duumeco. Kaj ĝenerale estas iliaj voĉoj, kiujn oni aŭskultas.

Plutenante antaŭsupozojn pri duumeco
Mi pensas, ke tio klarigas, kial, kiam mi parolas kun homoj de multaj GLA/T-aj organizoj kaj komunikiloj, ili argumentas, ke ili bezonas daŭre labori, por ke samseksemuloj akceptiĝu, kaj gejofobio eldetruiĝu. Nur post tio okazos ili povos ekokupiĝi pri ambaŭseksemuloj kaj fobio kontraŭ ili (malgraŭ ke estas verŝajne pli ambaŭseksemaj homoj ol samseksemaj, kaj esploroj sugestas, ke ili suferas eĉ pli altan elcenton da menssanaj problemoj). Ĉi tio kaŭzas la strangan situacion, kie unuj kampanjistoj, kiuj konas multajn ambaŭseksemajn aktivistojn, kaj kiuj eĉ mem spertas seksumecon neduume, ankoraŭ apriore parolas pri ‘gejoj’ kaj ‘gejofobio’. Estas zorgo, ke ambaŭseksemo eble ‘malklarigos la akvon’ pro la antaŭsupozoj pri duumeco, sur kiuj baziĝas iliaj kampanjoj. Ili ŝajne ne konsideras, ke ĝi eble gvidos al alternativa modelo de seksumeco, kiu povus esti pli – kaj ne malpli – akceptebla al la homoj, kies opiniojn ili penas ŝanĝi.

La akcepto de antaŭsupozoj pri duumeco ankaŭ klarigas, kial unuj feministoj tiom ĉagreniĝas pro transaj kaj neduumaj genroj. La bazo de ĉio, kion ili laboras efikigi, estas, ke estas du homkategorioj – iĉoj kaj inoj – kaj unu subpremas la alian. Tial ŝajnas grave, ke tiuj kategorioj estu stabilaj (ke homo restu en la genro, kiun ri ricevis naskiĝinte), kaj ke tiuj kategorioj estu facile rekoneblaj de ies ĝenerala aspekto kaj generiloj. Se ne estas tiel, tiam oni ekzorgos, ke kampanjoj bazitaj sur inaj spertoj, aŭ kion faras iĉoj, povus esti pridemanditaj, kaj ke estos malfacilaĵoj pri krei sekurajn lokojn por inoj.

Pensante ĉi tiel helpas nin kompreni, kial la GLAT+a movado ofte aspektas kiel GGGGa movado, kaj kial unuj radikalaj kaj liberalaj feministoj luktas kompreni transajn kaj neduumajn genrojn. Estas reala, profunda, kaj komprenebla timo pri engaĝiĝi kun fluaj kaj neduumaj seksumecoj, kaj kun genroj, kiuj ne kunligiĝas kun tiuj asignitaj naske, aŭ kiuj estas preter la duumo. La timo estas, ke – ĉar la tuta movado baziĝis sur antaŭsupozo pri duumeco – ia pridemandado de tiu antaŭsupozo iel defios, aŭ eĉ malĝustigos, ĉion, kion oni faris.

Sed ni devas revizii tiujn antaŭsupozojn
Tamen, ni ja devas revizii tiujn antaŭsupozojn, kaj ne nur pro la ekskluzivoj na ambaŭseksemuloj kaj transuloj.

Ni devas revizii ilin ĉar ili estas malĝustaj: ĉar genro kaj seksumeco simple ne funkcias tiel. Kaj ni devas revizii ilin ĉar tiuj antaŭsupozoj estas esenca parto de la tre patriarĥaj kaj aliseksemnormismaj sistemoj, kiujn ni penas ŝanĝi. Ni ne povos ŝanĝi tiujn sistemojn se ni akceptas grandan parton de ilia kerno. Eble la kialo mem, kial ni ŝajne daŭre stumblas pri sukcesa forigo na seksismo kaj gejofobio, estas ĉar ni komencas de vidpunkto, kiu ebligas ĝuste tiujn aferojn.

Alternativo: Genra kaj seksuma diverseco (GSD)
Do, kian alternativon mi – kaj multaj aliaj – proponas? Jen: ke ni komencu paroli pri genra kaj seksuma diverseco (GSD) anstataŭ pri iĉoj kaj inoj, aliseksemuloj kaj samseksemuloj.

Unu ekzemplo: nuntempaj kampanjoj instigas al lernejaj edukistoj inkluzivi samseksemulojn (kaj ambaŭseksemulojn) kaj konfidentigi knabinojn kaj fari knabiĉojn pri konsciaj pri seksismo. Ni povus atingi la samajn celojn – kaj multajn aliajn – per pli vasta edukado pri genra kaj seksuma diverseco.

Ekzemple, edukado pri la gamo de seksumaj spertoj (inkluzive allogiĝon al aliaj genroj, ĝuon na aliaj praktikoj, kaj malsamajn nivelojn de seksumemeco) povus profitigi ne nur junulojn, kiuj ne estas aliseksemaj. Ĝi povus helpi al ĉiuj junuloj kompreni, ke estas (ofte pli sekuraj) alternativoj al penis-en-vagina seksumado, kaj ke estas enorde voli seksumi kaj ne voli seksumi, kaj havi ĉiuspecajn dezirojn. Tio povus ebligi al ili komuniki pli malferme kaj pli konsente pri seksumado, kaj respekti tion, kiam ili trovas ke aliuloj havas malsamajn tipojn kaj nivelojn de seksumemeco ol ili.

Edukado pri diversaj genroj povus ne nur profitigi transajn kaj neduumajn junulojn, ebligante al ili ek- kaj elkompreni sian sperton kaj komuniki ĝin al aliaj. Ĝi povus ankaŭ helpi al ĉiuj kompreni la manierojn, per kiuj striktaj genroroloj reduktas iliajn eblecojn, kaj helpi al ili trovi metodojn por sperti kaj esprimi sian genron, kiuj nek limigas ilin (kia ajn ilia genro) nek aliulojn. Tia aliro ankaŭ facile ligiĝus al esplorado, pri kiel seksumeco kaj genro kruciĝas kun aliaj aspektoj de vivspertoj (ekz. raso, klaso, etno, aĝo, kaj religio), kaj kiel subpremaj sistemoj funkcias tra ĉiuj tiuj kampoj.

Edukado estas nur unu ekzemplo. GSDa aliro ankaŭ ege valoras je la flanko, de kiel ni traktas genron kaj seksumecon rilate al sano, krimeco, laboro, kaj komunikilaspektigoj. Kaj ĝi estas aparte taŭga rilate al internaciaj kampanjoj, kie ni ofte kunlaboras kun kulturoj, kiuj ĉiuokaze ne komprenas genron aŭ seksumecon je duumo (alie provoj na feminisma kaj GLAT+-rajta intervenoj riskas devigi tre problemige konsenton al okcidentkultura kompreno na ĉi tiuj aferoj).

Konkludoj
Estas kompreneble, ke unuj feministoj kaj GLATaj kampanjistoj timas revizii kaj ŝanĝi la subkuŝantajn antaŭsupozojn de siaj movadoj. Tio devigus al ili defii sufiĉe draste, kiel ili faras aferojn, kaj estas ege malfacile ne envolviĝi en la manierojn, per kiuj ni rigardas la mondon kaj luktas por niaj rajtoj dum tiom longa tempo. Sed mi kredas, ke estas vera ebleco, ke, tute anstataŭ subfosi niajn movadojn, tia aliro povus doni al ili pli da forto kaj potenco ol ili iam antaŭe havis. Esploroj sugestas, ke inter unu kaj dek elcento da homoj identas sin kiel GLATa (depende de la studo), kaj probable similaj nombroj identas sin kiel feministo. Tamen, multe pli ol triono de homoj spertas allogiĝon al pli ol unu genro, aŭ trovas, ke ria allogiĝo ne ligiĝas al ies genro sed al aliaj aferoj, aŭ entute ne spertas seksuman allogiĝon. Studoj na junuloj trovas, ke multaj el ili uzas terminojn aliajn ol ‘aliseksemulo’, ‘gejo’, ‘lesbo’, aŭ ‘ambaŭseksemulo’ por identi sian seksumecon. Simile pli ol triono de homoj sentas sin iugrade kiel la ‘alia’ genro ol tiu, kiu oni konsideras ilin esti, aŭ kiel ‘ambaŭ’ genroj, aŭ kiel nek nek. Kaj junuloj uzas ege variajn terminojn por resumi siajn genrospertojn.

Se ni komencas de punkto de genra kaj seksuma diverseco, ni bonvenigas en niajn movadojn ĉiujn tiujn homojn kaj ankaŭ tiujn, kiuj identas sin specife kiel GLATulo aŭ feministo. Kun tia nombro ni povus vere ŝanĝi la mondon.

 

* Dankon al la plural homoj, kiuj rememorigis al mi, ke tio estas trosimpligo. Kompreneble estas nur en specifa, okcidenta konteksto, ke genro kaj seksumeco rigardiĝas ĉi tiel (ne tutmonde – gravega punkto, al kiu mi revenas pli poste en la blogaĵo), kaj eĉ tie ĉi tiu duumema pensmaniero estis relative nova afero, genro kaj seksumeco estinte komprenataj je sufiĉe malsamaj manieroj pasintece. Ankaŭ ĝuste je la komenco de la geja movado, la termino ‘gejo’ uziĝis pli vaste por signifi samseksan allogiĝon kaj estis pli sentata, ke seksumeco estas kontinuo, dank’ al la esploroj de Kinsey ĉikampe interalie. Ĉi tio nur evoluiĝis en la vaste konigatan ideon (en la geja komunumo), ke estis io konsekvenca kaj fiksita pri gejeco ĉirkaŭ la malfruaj 70aj kaj fruaj 80aj jaroj (influante la mondon, en kiu la nuntempa ondo de gej-/GLAT+aj kampanjistoj kreskiĝis).

3

Poezia Angulo #1 – Duumeco

Ariel Bonkorpa poezia angulo

En Egalecen ni volas prezenti ne nur artikolojn al vi, sed ankaŭ pensigajn artaĵojn, kiuj rilatas al niaj celoj kaj ideoj. Ĉisemajne ni prezentas poemojn pri la temo ‘Duumeco’. La unua estas de Rolando Bonkorpa, unu el niaj kontribuantoj, kaj la postaj du de Jorge Camacho, konata verkisto en Esperantujo.

Enhavavertoj por la poemoj: seksumado, generilvortoj.

 

knab*o
ravis mian koron knabiĉo
havis belan pugon kaj piĉon
kaptis l’okulon bela knabin’
penetradis min ĝis noktofin’

– Rolando Bonkorpa

 

homgamo
internigrokajblanka
flukontinu’
interjinokajjanga.

 

tasko
poemojn, pentraĵojn, statuojn
verkitajn duale, duume,
ni re-spektu, reverku per gam-idiomo
novabruptalume.

– Jorge Camacho

7

Ĉu ni povas esti amikoj?

gantacxo ĉiutaga vivo

Enhavaverto: perforto, manipulado de iĉoj.

Mi volus skribi pri la temo de amikeco inter viroj kaj virinoj. Min mem mi konsideras tute taŭga amikmaterialo, tamen mi ofte renkontas certan problemon, specife kun viroj. Antaŭ nelonge okazis al mi afero kiu bone priskribas la situacion kaj pere de ĝi bone klarigeblas kial la “amikzono” (“friendzone”, sed bonvolu proponi alian tradukon en la komentoj se vi havas pli bonan) estas seksisma stultaĵo.

Mi amikiĝis kun certa Steĉjo, tute mojosa knabo, kiu iĝis tre proksima animfrato. Post monatoj da amikiĝo venis agnosko ke li enamiĝis en min, kio estis problema ĉar ne estis reciproka. Tion mi tuj klarigis kaj li certigis min ke ja estas tute enorde kaj tiaj aferoj okazadas kaj tio certe neniel detruos nian amikan rilaton. Tiel ĉi devintus finiĝi, sed…

Post mia foresto Steĉjo venis al mia domo por pretigi bonvenigan vespermanĝon. Tiu konsistis el bakita pano kun freŝaj tomatoj kaj herboj, kokidaĵo kun migdaloj kaj el fragoj, ĉio akompanata de ruĝa vino. Amika gesto? Mi persone ekdubis, ĉar la nura afrodiziaĵo kiun li ellasis estis verŝajne ostroj. Ve, kiam virino diras ne ŝi celas ne.

Mi do pli klare indikis ke nia rilato iĝos nenio pli ol amika kaj tiam Steĉjo ĉesis ĉiun kontakton. Finfine post mia longa ĝenado li diris: “Ĉu vi ne komprenas? Mi ne volas amikiĝi kun vi plu”. Mi ektristis kaj tio instigis “konsoladon” en la formo de brakumado kaj eĉ iom perforta kiso. Li pluklarigis la aferon jene: “Ni neniam estis amikoj, mi ĉion dekomence faris por kuniĝi kun vi kaj mi ja ne bezonas amikiĝi kun vi, mi havas jam sufiĉe da amikoj”.

Do pardonu sed tio ĉi ne estas enorde. Unue, mi klare esprimis mian deziron resti nur amikoj. Miaj menskapabloj sufiĉas por memstare kaj libere decidi pri tio kaj do mi povas samkiel li fari. Due, se li sciis ke amikeco ne funkcios por li, diru tion kaj ne mensogu. Trie, oni almenaŭ havu la dececon rekte diri kaj adiaŭi, ne simple ekignori la alian ĉar oni havas “sufiĉe da amikoj”.

La difino de “amikzono” ĉe la “Urban Dictionary” estas jena:

“Kiam oni atendas de vi subtenon al knabino kiun vi vere ŝatas dum ŝi serĉas pli inteligentan, pli riĉan aŭ pli belaspektan koramikon. Estas malmulto kiun vi povas fari por eliri tion ne sentante sin kiel idioto. Do ĝenerale, unu el la plej fiaĉaj aferoj knabinoj faras, ĉu intence aŭ ne.“

La tuj unua afero kiu trafas onin estas la fakto ke malgraŭ la ĝeneraleco de la koncepto, en praktika uzado oni ĉiam alproprigas la staton nur al viroj. Sed krom tiu ĉi malegaleco, multaj aliaj problemoj enestas. La rakonto kiun mi ĵus prezentis bone ilustras ilin.

Do sume, mi kiel virino estas egale valora kaj havas rajton je sincero kaj amikeco kaj rajton kundecidi pri kiu estu mia amiko kaj kiu fikamiko aŭ koramiko sen esti devigata al io aŭ juĝita pro miaj decidoj. Estas nenies devo repagi interesiĝon de amiko per simila sento. Laŭ la koncepto de “amikzono” mi do estas malbona persono ĉar mi vidas mian amikon simple kiel… amikon. La ideo ke se oni estas afabla al knabino ŝi devus reciproki per fiko estas unu el la plej seksismaj kiujn mi konas kaj mi ne komprenas kiel ĝi travivis de prahistorio ĝis la nunaj tempoj. Mi dirus ke multe pli sencas la ideo ke la premio por amikeco estu ne fiko sed… amikeco, ĉu ne?

3

Knaboj kontraŭ knabinoj

verdamaro ĉiutaga vivo

Pasintdimanĉe vizitis min mia kuzino kun siaj gefiloj. Estis interesa posttagmezo por pripensi la seksismon kiu trafas nin, jam ekde nia naskiĝo kaj dum nia infanaĝo. La ino estas 7 jaraĝa, la iĉo aĝas nur 3 jarojn kaj duono. Mi havis por ili du donacojn, kiujn mi trovis hazarde en la skatolo de “Happy Meal”. Temis pri du brakhorloĝoj, unu verda kun bildo de Ben Ten, kaj unu rozkolora kun bildo de Hello Kitty. Je la disdonado, mi montris la verdan al la iĉo kaj la rozkoloran al la ino, dirante: “Tiu ĉi por vi, kaj tiu ĉi por vi, aŭ male, se vi preferas”. Ĉiuj ridis, kaj neniu prenis mian aserton serioze. Sed eĉ pli interese estis tio, kio okazis poste. La etuloj surmetis ilin, dum la granduloj ĉirkaŭ ni komencis komenti kaj gratuli, tamen tute ne per samspecaj komplimentoj, kio komprenigis al mi ke:

1) la “knabeca” brakhorloĝo donis superpovojn al la iĉa kuzinido, transformante lin en ia superheroo;

2) la rozkolora horoloĝo ne donis superpovojn, sed igis la knabinon pli ĉarma kaj eleganta.

Mi pensis ke tio maljustas, kaj ke indus krei horloĝojn kiu samtempe estu belaj kaj donu superpovojn… ĉu ne?

Post iom da tempo la superheroo ekbezonis pisi. La patrino diris: “Ĉar vi estas eta viro, vi povas fari tion en la herbejo.” Mi memoris ke, en infanaĝo kaj ne nur, mi plurfoje pisis en herbejoj kaj arbaroj… ĉu mi eble estas viro? Do, mi decidis malkovrigi la sekreton al la knabino: jes, vi povas.

Poste mi kaj la infanoj iris ludi en la korto. Ni estis amuziĝantaj, ĝis kiam alvenis mia patro kaj enmiksiĝis en la ludojn. La etulo tuj kuris “teamiĝi” kun mia patro kaj kriis: “Ni estas la viroj! Ni venkis” Mi demandis: “Kion tio signifas?” Kaj li: “Ke ni venkis!” “Kial?” “Ĉar ni estas la iĉoj, kaj vi la inoj!” “Ha. Kaj kion vi gajnis?” Li silentis kaj iom pripensis. “Nenion”, li agnoskis, ridetante iom honteme. Jam tre grava agnosko, mi pensis.

 

 

2

Pluraneco

Ariel Bonkorpa edukado

En diskutoj pri socia justeco anglalingve oni ofte uzas la vorton ‘intersectionality’. Ĉikadre ĝi aludas la aferon, ke, kvankam en kutima diskutado oni emas individue kaj aparte pritrakti la konceptojn de raso, genro, seksuma orientiĝo* ktp., tiuj identecoj kaj grupapartenoj ja estas plure haveblaj, kaj la interkruciĝo de tiuj homaspektoj donas unikajn vivspertojn al ĉiuj. Mi uzos tradukon Esperantan ‘pluraneco’, ĉar ĝi temas pri aneco en pluraj el tiuj grupoj.

Do kial pluraneco gravas kaj diskuntindas? Unue, la apartigema diskutmaniero, kiun mi menciis supre, povas esti damaĝa. Ekzemple, multaj homoj nomas la movadon pri egalaj rajtoj por samseksemuloj la ‘nova movado pri civilaj rajtoj’, t.e. komparante ĝin rekte al la dudekjarcenta lukto por liberigo kaj egaligo de nigruloj. Ignorante la klarajn malsamecojn inter raso kaj seksuma orientiĝo, necesas memori, ke eblas esti kaj nigrulo kaj gejo aŭ lesbo (aŭ eĉ ambaŭseksemulo – la ignorado kaj forviŝado de ambaŭseksemuloj estas alia grava temo). Kaj fakte, pli da malblankuloj identas sin kiel GLATanoj ol blankuloj, kvankam la reganta komunikilaspektigo de GLATuloj estas blankula kaj riĉa. Nur pere de diskuto de la pluraneco de nigrulaj gejoj kaj lesboj ni povas eviti tiajn miskonceptojn.

Due, aparteno al pluraj subpremataj grupoj forte influas la socian percepton de oni, kaj oniajn vivspertojn. Esti blankulino kaj esti nigrulino estas du tute apartaj aferoj. Mi sekvas multajn nigrulinojn en Twitter kiuj pepas pri rastemoj, kaj mi per ili multege lernis pri kaj seksismo kaj rasismo – aferojn, kiujn mi ne povintus lerni simple de ekz. nigrulaj viroj kaj blankulaj virinoj. Estas tre trafa profilpriskribo de unu el ĉi tiuj sekvatoj – ‘Mi aŭdacas esti kaj nigrulo kaj ino’. Al nigrulinoj estas certaj stereotipoj pri disputemo, parolmaniero, ŝminkaĵoj ktp. – denove, aferoj, kiujn oni ne rimarkus se oni lernus pri feminismo nur de blankulinoj.

Trie, malmuntante la binariecon de la supre priparolitaj identecoj, pluraneco ebligas al ni pli profunde kompreni tiujn identecojn je flua skalo. Ekzemple, kolorismo (‘colourism’) agnoskas, ke malblankuloj ne ĉiuj spertas diskriminacion samgrade, sed ke plejparte rasa diskriminacio funkcias laŭ nigreco de la haŭto. Mi ne volas diri ‘ju pli nigra, des pli subpremata’, ĉar tio estus same reduktema kiel la pensmanieroj kiujn mi kritikas, sed meksikdevena usonano ne spertos la saman diskriminacion kiel afrikdevena usonano.

Kvare, tra pluraneco oni povas vidi, ke oni povas esti samtempe subpremata minoritato kaj samtempe sufiĉe privilegia. Kvankam mi estas gejo, mi tamen estas blankulo kaj viro, kaj pro tiuj du lastaj aferoj mi havas multe da privilegio. Estas grave agnoski proprajn privilegiojn, ĝuste kiel estas grave agnoski kiel kaj kiom aliaj estas subpremataj.

Fine, mi pensas ke kompreno na pluraneco estas nepra por esti ideologie antaŭenpensa esperantisto. Se ni kiel esperantistoj volas vere atingi globan pacon kaj interkompreniĝon, ni devas fari pli ol simpli kanti la himnon kaj partopreni internaciajn renkontiĝojn. Ni okupiĝu pri sinedukado ĉirkaŭ ĉi tiuj temoj, por ke ni povu klare kaj klere koni la sociajn problemojn kaj agi lerte kaj efike.

 

*Oni diris al mi, ke ĉi tio estas iomete nekutima lingvouzo, kaj oni emas pli diri ‘seksa’. Tamen, laŭ mi estas gravas diferenco inter ‘seksa’ kaj ‘seksuma’, t.e. ‘rilate al seksoj’ kaj ‘rilate al genropreferencoj je seksumado’, kiu aparte gravas havi en ĉi tia blogo.

11

Kial iĝi riisto

PK lingvo

Antaŭatentigo: Ĉi tiu artikolo tute ne temas pri “lingvistikaj” argumentoj, t.e. kio estas pli facila, pli natura kaj simile. Tiujn mi prifajfas.

Ĝis nun mi ne sukcesis entusiasmiĝi pri riismo. Mi sciis ke ĝi ekzistas, aŭdis la argumentojn kaj kontraŭargumentojn, kaj tie la afero finiĝis por mi. Mi ne estis kontraŭ, sed mi ne vidis bonan kialon por mem riistiĝi.

Tio estas ĉar mi erare pensis ke la sola maniero en kiu riismo subtenas egalecon temas pri egaleco de viroj kaj virinoj – aŭ mi prefere diru: de inoj kaj iĉoj (ekde nun mi skribas riisme). Mi tiam komprenis ke la nuraj du celoj de riismo estu ke:

  1. se oni parolas pri homo en la tria persono, ne gravu ĉu la homo estas ino aŭ iĉo (la celo de “ri”)
  2. ne estu tiel ke la iĉa formo estu baza kaj la ina formo derivita, kio sugestus ke iĉoj pli gravas (la celo de “-iĉ-)

Mi ege subtenas egalecon de inoj kaj iĉoj, sed tamen ĉi tiu kialo ne sufiĉis por konvinki min. Kio do ja konvinkis min? Estis pensoj pri homoj kies genra identeco estas alia ol ina aŭ iĉa, kaj pri homoj kies seksa orientiĝo ne estas aliseksema. Mi legis plurajn artikolojn en la angla pri tio kiel neŭtraligi nian anglalingvan paroladon tiel ke ĝi ne ekskluzivu tiujn homojn, ke ĝi ne supozu ke ĉiu estas aliseksema kaj aŭ ina aŭ iĉa. Mi ekkonsciis ke tio estas VERE GRAVA en ĉiu lingvo kaj ke mi volegas ekparoli tiel ke mi neniun ekskluzivu. En Esperanto, riismo povas helpi tiun celon. Lasu min ilustri kion mi celas per kelkaj ekzemploj.

Unua situacio: Vi parolas kun amiko, ekscias ke ri estas en amrilato, kaj volas demandi pri ria koramiko. Se vi demandas ekzemple “Kiel li/ŝi (via koramiko/koramikino) nomiĝas?”, vi havas antaŭsupozon pri la seksa orientiĝo de la koncernaj homoj. Imagu kiel sentas sin ekzemple iĉo kiu havas koramikiĉon kaj ricevas demandon pri “ŝi” aŭ pri sia “koramikino”. Ĉu ri devas respondi “Hmmm… fakte estas ne ŝi, sed li”? Povas esti embarase kaj malkomforte por vi ambaŭ. Sed per uzi na ri, vi antaŭsupozas nenion kaj do en iu nivelo sciigas vian kunparolanton ke vi akceptas ajnan seksan orientiĝon.

Tiaj problemoj povas okazi ne nur kiam oni parolas pri koramikoj, sed ankaŭ pri aliaj familianoj. Dua situacio: Vi parolas pri “gepatroj”. La esprimo “gepatroj” supozas ke ĉiu homo havas unu patrinon kaj unu patriĉon. Kaj tio ne estas realeco. Kio se via amiko havas du patrinojn? Nia lingvouzo devas inkluzivi ĉiujn specojn de familioj, do pli akcepteme estas demandi pri “patroj” (kompreneble en la riisma, neŭtrala senco). Kaj la samo evidente validas pri geavoj, geonkloj, geedzoj ktp.

Tria situacio: Eble iu el la homoj pri kiuj vi parolas ne volas esti perceptata, kaj do nomata, kiel ino aŭ iĉo. Ne ĉiuj homoj identiĝas kun unu el tiuj ĉi du genroj, kelkaj eble sentas sin kiel ambaŭ, aŭ kiel nek nek, aŭ foje tiel foje tiel, aŭ kiel io alia. Jes, ekzistas pli ol nur du genroj, kaj la pronomo ri povas helpi al ni speguligi tiun realecon en nia lingvouzo. Ne miskomprenu: jam la origina ideo kiun mi jam menciis, ke ina aŭ iĉa genro ne estu la plej grava kriterio laŭ kiu ni skatoligas homojn, estas treege relevanta. Sed la fakto ke la du skatoloj ne ekzistas estas ankoraŭ plia kialo.

Do, mi esperas ke la supraj ekzemploj pensigis kaj komprenigis vin, kaj ke eĉ se vi decidos ne paroli riisme, vi trovos aliajn manierojn kiel per via lingvouzo konsideri ĉiun kaj ne nei la ekziston de ajna minoritata grupo. Se vi havas tiajn proponojn, bonvolu kundividi ilin! Krome, mi ŝatus peti la spertajn riistojn korekti min se mi ion fuŝis – ĉi tiu artikolo estas mia tutunua provo skribi riisme, do povas okazi. Ho, mi scivolas kiel mi alkutimiĝos al ĉi tio!